Saç bakım rutininizde, saç derinize öncelik vermeniz saçlarınız için harikalar yaratabilir. Sağlıklı bir saç derisi aynı zamanda daha güçlü, daha pürüzsüz ve daha dolgun görünen saçlar demektir. Bununla birlikte, çevreniz ve genetiğiniz gibi çeşitli faktörlere bağlı birçok saç derisi sorunu yaşayabileceğinizi de göz önünde bulundurarak, sağlıklı bir saç derisine ulaşmak zor olabilir.
Bu yazımızda yaygın cilt sorunlarından biri olan saçkıranı ele alacağız. Saçkıran nedir, neden olur öğrenmek ve daha fazlası için okumaya devam edin.
Saçkıran nedir?
Dermatofitoz, dermatofit enfeksiyonu veya tinea olarak da bilinen saçkıran, kısaca cildin mantar enfeksiyonu olarak tanımlanabilir. Bu cilt sorunu için “saçkıran” aslında yanlış bir isim, enfeksiyona neden olan şey bir solucan değil mantar. Enfeksiyonun bu ismi almasının nedeni, hastalığa bağlı gelişen lezyonun, halka şeklindeki bir solucanı andırması.
Saçkıran genellikle tinea corporis (vücudun saçkıranı) veya tinea capitis’i (saç derisinin saçkıranı) tanımlamak için kullanılır. Bazen tinea cruris (kasık saçkıranı) gibi diğer yerlerdeki tinea enfeksiyonunu tanımlamak için de kullanılabilir. Saçkıran enfeksiyonu hem insanları hem de hayvanları etkileyebilir. Enfeksiyon başlangıçta etkilenen bölgelerde rengi değişmiş, genellikle pullu yamalar olarak görünür. Bu yamalar tipik olarak daha açık ten üzerinde kırmızı veya daha koyu ten üzerinde kahverengi-gridir. Saçkıran, etkilenen bölgeden vücudun diğer bölgelerine yayılabilir.
Saçkıran çeşitleri nelerdir?
Saçkıran nedir, artık biliyorsunuz. Saçkıran, vücudun hangi bölümünün etkilendiğine bağlı olarak farklı görünebilir. Bu nedenle doktorlar, vücudun neresinde göründüğüne bağlı olarak saçkırana farklı isimler verir.
Vücut saçkıranı (tinea corporis)
"Saçkıran" terimi en yaygın olarak tinea corporis veya vücudun saçkıranını belirtmek için kullanılır. Bu form genellikle gövdenizde veya uzuvlarınızda karakteristik yuvarlak halka şeklinde yamalar olarak görünür.
Saç derisi saçkıranı- Alopesi areata (tinea capitis)
Saç derisinin saçkıranı (alopesi areata) veya tinea capitis, genellikle saç derisinde kaşıntılı, pullu, kel lekelere dönüşen izole pullanma olarak başlar. Çocuklar arasındayaygın olarak görülür. Etkilenen bölgenin etrafındaki saçlar kırılabilir veya dökülebilir ve kel yamalar gelişebilir.
Sakal kıran (tinea barbae)
Sakal kıran veya tinea barbae yanaklarınızı, çenenizi ve boynunuzun üst kısmını etkiler ve kel lekelere neden olabilir. Bu, sivilce, folikülit veya başka bir cilt rahatsızlığı gibi görünebilir. Bazı insanlar yorgunluk veya şişmiş lenf düğümleri de yaşarlar.
El saçkıranı (tinea manuum)
El saçkıranı veya tinea manuum, genellikle kasık veya ayak gibi etkilenen bir bölgeye dokunmaktan kaynaklanır. Elin enfeksiyonu, avuç içinde derin çatlaklar bulunan çok kuru bir cilt gibi görünebilir. Enfeksiyon yayılırsa, elinizin arkasında halka şeklinde yamalar görebilirsiniz.
Kasık saçkıranı (tinea cruris)
Kasık saçkıranı veya tinea cruris kasık, iç uyluk ve kalça çevresindeki derinin saçkıran enfeksiyonunu ifade eder. Erkeklerde ve ergen erkeklerde yaygın olarak görülür. Bu, genellikle bacağınızın ve vücudunuzun birleştiği yerde kaşıntılı kırmızı, kahverengi veya gri bir döküntü olarak başlar. Kaşıntı egzersizden sonra yoğunlaşabilir ve kaşıntı önleyici krem kullandıktan sonra düzelmeyebilir.
Sporcu-atlet ayağı (tinea pedis)
Sporcu ayağı veya tinea pedis, ayağın saçkıran enfeksiyonunun ortak adıdır. Soyunma odaları, duşlar ve yüzme havuzları gibi enfeksiyonun yayılabileceği halka açık yerlerde çıplak ayakla yürüyen kişilerde sıklıkla görülür. Bu, ayak parmaklarınızın arasına, tabanınıza ve topuğunuza yayılabilen kuru, pullu bir cilt olarak başlar. Diğer belirtiler şunları içerebilir: Kaşıntı, batma veya yanma hissi, kabarma, kötü koku.
Tırnak saçkıranı (tinea unguium)
Tinea unguium olarak da adlandırılan onikomikoz, tırnaklardaki saçkıran enfeksiyonudur. Ayakkabılar genellikle mantarların yaşayabileceği nemli ve sıcak ortamı sağladığından, ayak tırnaklarını el tırnaklarından daha fazla etkiler. Etkilenen tırnaklar kalınlaşabilir veya rengi bozulabilir. Tırnak yatağından çatlamaya veya kalkmaya bile başlayabilirler.
Saçkıran belirtileri nelerdir?
Saçkıran belirtileri, enfeksiyonun nerede meydana geldiğine bağlı olarak değişir. Bir cilt enfeksiyonu ile aşağıdakileri yaşayabilirsiniz:
- Kaşıntı
- Kırmızı, kahverengi veya gri olan kaşıntılı veya pullu yamalar veya plak denilen kabarık cilt bölgeleri
- Yuvarlak, düz bir kaşıntılı cilt yaması
- Kabarcıklar veya püstüller geliştiren yamalar
- Dışta daha derin bir renge sahip bir yüzüğü andıran yamalar
- Tanımlanmış ve yükseltilmiş kenarları olan yamalar
- Örtüşen halkalar
- Saç kaybı
Saçkıranın vücudun hangi bölümünün etkilendiğine bağlı olarak farklı görünebileceğini yukarıda zaten detaylıca açıklamıştık.
Saçkıran neden olur?
Saçkıran nedeni olarak mantarları suçlayabiliriz. Yaklaşık 40 farklı mantar türü saçkırana neden olabilir. Bunlar tipik olarak Trichophyton, Microsporum ve Epidermophyton tiplerindendir. Bu mantarlar cildinizde ve diğer yüzeylerde, özellikle nemli alanlarda yaşayabilir. Ayrıca toprakta spor olarak da uzun süre hayatta kalabilirler. Mantarlar insanlara dört şekilde yayılabilir:
İnsandan insana: Saçkıran olan biriyle temasa geçerseniz veya tarak, havlu gibi kişisel eşyalarınızı paylaşırsanız enfeksiyon kapabilirsiniz. Enfeksiyon genellikle çocuklar arasında ve mantarı barındıran eşyaların paylaşılmasıyla yayılır.
Hayvandan insana: Etkilenen bir hayvana veya hayvanın temas ettiği nesnelere dokunduktan sonra saçkıran kapabilirsiniz. Kediler ve köpekler yaygın kaynaklardır, ancak çiftlik hayvanları gibi diğer hayvanlar da mantarları yayabilir.
Nesneden insana: Telefon veya umumi duş zemini gibi bir nesne veya yüzeyle temas ederseniz enfeksiyon kapabilirsiniz. Bu mantarlar nemli ortamlarda gelişirler.
Topraktan insana: Mantarları taşıyan toprakla doğrudan temastan sonra insanlar ve hayvanlar saçkıran kapabilir.
Saçkıran nasıl geçer?
Saçkıran nedir neden olur, artık biliyorsunuz. Peki saçkıran nasıl geçer? Eğer vücudunuzun herhangi bir bölgesinde saçkıran yaşadığınızı düşünüyorsanız mutlaka doktorunuza başvurun. Doktorunuz saçkıran tedavisi için hem ilaçlar hem de yaşam tarzı düzenlemeleri önerebilir.
İlaçlar
Saçkıran enfeksiyonunuzun ciddiyetine bağlı olarak doktorunuz çeşitli ilaçlar reçete edebilir. Sporcu kaşıntısı, atlet ayağı ve vücudun saçkıranları tipik olarak antifungal gibi topikal ilaçlarla tedavi edilebilir: Kremler, merhemler, jeller, spreyler. Bazı ciddi vakalar oral ilaçlarla tedavi edilebilir.
Saç derisindeki veya tırnaklardaki saçkıran, griseofulvin (Gris-PEG) veya terbinafin gibi reçeteyle satılan oral ilaçlar gerektirebilir. Doktorunuz reçetesiz (OTC) ilaçlar ve mantar önleyici cilt kremleri de önerebilir. Bu ürünler klotrimazol, mikonazol, terbinafin veya diğer ilgili bileşenleri içerebilir.
Yaşam tarzı değişiklikleri
Reçeteli ve reçetesiz ilaçlara ek olarak, doktorunuz enfeksiyona karşı şu önlemleri almanızı isteyebilir:
- Çevrenizi dezenfekte etmeye yardımcı olmak için çarşaflarınızı ve giysilerinizi her gün yıkamak.
- Banyodan sonra cildinizi iyice kurutmak.
- Etkilenen bölgeler için bol giysiler giymek.
Saçkıran ne kadar sürede geçer?
Saçkıranı ancak doktorunuz tedavi edebilir. Bununla birlikte çoğu durumda, saçkırana neden olan mantarın yok olduğundan emin olmak için doktorunuz ilaçlarınızı 2- 4 hafta boyunca kullanmanızı isteyecektir. Bu tedavi, saçkıranın tekrarlama riskini de azaltır. Saç derinizde veya vücudunuzun birçok farklı yerinde saçkıran varsa, muhtemelen OTC tedavileri yeterli olmayacaktır. Doktorunuz size bir reçete yazabilir. Kötüleşen veya 2 hafta sonra düzelmeyen semptomlara dikkat edin. Eğer hiçbir düzelme görmüyorsanız mutlaka doktorunuza danışın.
Ayrıca aşağıdaki yazılarımız da ilginizi çekebilir: