Body Shaming (Beden Utandırma) Nedir?

Hakkında yeteri kadar bilgi sahibi olmasanız bile son yıllarda body shaming (beden utandırma) kavramını sıklıkla duyduğunuza eminiz. Peki bu ne anlama geliyor? Body shaming, en kısa tanımıyla bir kişinin vücudu hakkında olumsuz bir şey söyleme eylemi. Bu söylemler kendi bedeninizle veya başka birinin bedeniyle ilgili olabilir. Genellikle kişinin boyu, yaşı, saçı, kıyafetleri, kilosu veya algılanan çekicilik düzeyi hakkındadır. Body shaming öylesine rahatsız edicidir ki zamanla yeme bozuklukları, depresyon, kaygı, düşük özgüven ve vücut dismorfisi gibi sağlık sorunlarına; ayrıca kişinin vücudundan nefret etmesine yol açabilir.

Body shaming’in tarihçesi

Günümüzde çoğu insan, ince bedenlerin büyük bedenlerden daha iyi ve sağlıklı olduğunu düşünüyor. Ancak tarihsel olarak, bu her zaman böyle olmadı. Örneğin 1800'lerden önceki tablolara ve portrelere bakarsanız dolgun bedenlere saygı duyulduğunu görebilirsiniz. Hatta fazla kilo, kişinin zenginliğinin bir işaretiydi, zayıflık da yoksulluğu temsil ediyordu.

Mevcut kaynaklar, geçmişte de diyetlere ve genel olarak bedenlere odaklanmanın özellikle kadınlar etrafında toplandığını göstermekte. Body shaming kavramının bilinen ilk kullanımı ise Merriam-Webster Sözlüğüne göre, gazeteci Philip Ellis tarafından yapılmış (*)…

Body shaming türleri

Body shaming, çoğunlukla kiloyla ilgili; ancak kişinin vücudu hakkında yapılan her olumsuz yorum, body shaming olarak kabul edilir. Aşağıda body shaming’in farklı türleri hakkında daha fazlasını bulabilirsiniz.

Kilo

İnsanların vücutlarından utanmalarının en yaygın nedenlerinden biri kilolarından kaynaklanmakta. Kişi "çok kilolu” veya “çok zayıf" olduğu için vücudundan utanıyor olabilir. Birinin "kilolu" olması hakkında olumsuz bir şey söylemek ise onu vücudundan utandırmaktır. “Biraz kilo verse daha güzel olurdu”, “Bu yolculuk için iki kişilik bilet alması lazım”. Bu cümleler size de tanıdık geldi mi? Benzer şekilde daha ince bir bedene sahip olan insanlar da kilolarından dolayı utanabilir / utandırılabilirler. “Hiç yemek yemiyor musun”, “Yeme bozukluğu varmış gibi görünüyor” gibi yorumlara maruz kalabilirler.

Vücut tüyleri

Belirli sağlık sorunları olanlar dışında tüm insanların kollarında, bacaklarında, özel bölgelerinde ve koltuk altlarında tüy çıkar. Bununla birlikte, birçok insan, kadınların vücut tüylerinin tamamını almaları gerektiği, aksi takdirde “kadın” gibi olmayacakları fikrine sahip.

Çekicilik

İnsanların çekici bulunduğu için zorbalığa veya ayrımcılığa uğraması da düzenli olarak gerçekleşen bir şey. Daha kötüsü, insanlar çekici olmadığı düşünüldüğü için de zorbalığa uğruyor ve buna “lookism” deniyor. Oldukça utandırıcı bir örnek, çekici bulunan kadınların yetkili konumlara sahip olabilecekleri işlerde, işe alınma olasılıklarının düşük olması (*). Çekici bulunmayan insanlarınsa gerçekten daha az fırsat elde edebilmeleri (*).

Yaş

Body shaming’in farklı bir türü de yaşları nedeniyle insanlara karşı yapılan zorbalık. Bu genellikle yaşlılara veya yaşlı nüfusa odaklanır. Yaş ayrımcılığına dayalı bir yorum, kulağa "Bu kadar makyaj yapmak için çok yaşlı" gibi gelebilir. Ek olarak, ünlülerin makyajsızken ne kadar “çirkin” veya “yaşlı” göründüklerini söyleyen bir haber de body shaming’dir.

Body shaming’in sağlık üzerindeki etkileri

Body shaming nedir, artık biliyorsunuz. Bu tür eylemlerin toplumumuzda oldukça yaygın olduğunun da muhtemelen farkındasınız. Oysa body shaming’in ruh sağlığı üzerinde sayısız olumsuz sonucu olabilir. İşte en önemlileri:

• Body shaming’e maruz kalan ergenlerin depresyon riski ciddi şekilde yüksektir.
• Yeme bozukluklarına yol açabilir.
• Aşırı yemenin üstesinden gelmeye çalışan obez kadınlar için sonuçları kötüleştirebilir.
• Kişinin vücuduna karşı memnuniyetsizliğe neden olabilir, bu da düşük benlik saygısına yol açabilir.
• Ayrıca kaygı, vücut dismorfik bozukluğu, depresyon, daha yüksek kendine zarar verme veya intihar riski de body shaming’in olası zihinsel sonuçlarıdır.

Nasıl daha kapsayıcı olunur?

Body shaming çok yaygın olsa da bu, buna dahil olmanız gerektiği anlamına gelmez. Hem kendiniz hem de başkaları için body shaming eylemlerinden kaçınmak konusunda daha özenli olabilirsiniz. Peki ama nasıl?

Başkalarının bedenleri hakkında konuşmayı bırakın

İnsanların başkalarına body shaming yapması sosyal olarak kabul edilebilir olabilir, ancak bu tür sözleri veya eylemleri kabul etmeniz, bunlara katılmanız veya hoşgörü göstermeniz gerekmez. Bunun size yapılmasını istemezdiniz ve artık ne kadar ciddi sonuçları olabileceğini de biliyorsunuz.

Bu nedenle, birinin vücut tüyleri, saçları veya kilosundan bahsettiğinizi fark ederseniz kendinizi durdurun. Bunun yerine, onun hakkında söyleyecek daha güzel bir şey düşünün. Örneğin ona “zayıf” olduğu için iltifat etmek yerine “gülüşü” yüzünden iltifat edin.

Beden tarafsızlığı (body neutrality) hakkında bilgi edinin

Beden tarafsızlığı, kanıtlanmış birçok zihinsel sağlık yararına sahip bir uygulama. Bu, özetle bedenleri yargılamadan olduğu gibi kabul etme fikri. Beden tarafsızlığı, bedenlerin gerçekleştirebileceği olumlu işlevlere odaklanmayı teşvik eder. Bunu öğrenmek, kendi bedeninizin içinde daha iyi hissetmenizi sağlayabilir, yemekle ilişkinizi geliştirebilir ve benlik saygınızı artırabilir.

Vücudunuz hakkındaki konuşma şeklinizi değiştirin

Neyin yanlış olduğuna bu kadar çok vurgu yapılan ve iyileştirilmesi gereken bir kültürde, kendi bedenlerimiz hakkında olumlu konuşmak büyük bir meydan okumadır. Bunu yapmak ayrıca sağlıklı bir şey ve diğer insanları da zarar görmekten kurtarır. Kendimiz ve bedenlerimiz hakkında olumlu konuşma pratiği yaparak; sevdiğimiz ve takdir ettiğimiz nitelikleri fark ederek ilgimizi, şefkatimizi derinleştirebiliriz.

Konuşun

Bir başkasının bedeni, giyimi, yaşı vb. hakkında yorum yapan birini görürseniz, diğer insanların bedenleri hakkında konuşmanın kabalık olduğunu ona nazikçe bildirebilirsiniz. Arkadaşlarınız veya sevdiklerinizin düzenli olarak body shaming yaptığını görüyorsanız, bunun size ve başkalarına iyi hissettirmediğini söyleyerek konuyu daha geniş bir şekilde gündeme getirebilirsiniz.

Son olarak; body shaming yaygın olabilir. Ama kesinlikle durdurulabilir! Kendiniz ve başkalarına karşı body positivity (beden olumlama) uygulayarak siz de üzerinize düşeni yapabilirsiniz.

Ayrıca Kendinizi Sevmenin ve Ona Teşekkür Etmenin Önemi yazımız da ilginizi çekebilir.